-
1 сакаллы
прил.борода́тый, с боро́дойак сакаллы карт — стари́к с седо́й бородо́й
••сакаллы сабый — не́доросль, взро́слое дитя́, глу́пый взро́слый челове́к
-
2 сакаллы
прбородатый -
3 сакаллы
прил. бородатый -
4 ак сакаллы
белоборо́дый, светлоборо́дый, седоборо́дый, с бе́лой (све́тлой, седо́й) бородо́й (боро́дкой) -
5 киң сакаллы
широкоборо́дый -
6 saqallı
-
7 күсә
прил.1) безборо́дыйкүсә кеше — безборо́дый челове́к
2) ре́дкий; ре́дко-, ску́до-күсә сакал — ре́дкая борода́
күсә сакаллы — редкоборо́дый; скудоборо́дый; безборо́дый
һәр сакаллы берәр төк бирсә, күсә дә сакаллы булыр — (погов.) с ми́ру по ни́тке - го́лому руба́шка (букв. е́сли ка́ждый борода́тый даст по волоси́нке, и безборо́дый ста́нет борода́тым)
-
8 ак
I 1. прил.1)а) бе́лый, бе́лого цве́та (снег, мел, порошок, бумага, облака); бело-ак яулык — бе́лый плато́к, плато́к бе́лого цве́та
ак чәчәкләр — бе́лые цветы́
ак канатлы — белокры́лый ( о птицах), с бе́лыми кры́льями
ак йонлы — белошёрстый; покры́тый бе́лой ше́рстью
тасманың агы да, карасы да бар — есть и бе́лая, и чёрная ле́нты
ак эт, кара эт - бары да эт прост. — (посл.) что бе́лый, что чёрный - всё еди́но пёс; что бе́лый пёс, что чёрный - все одина́ковы
б) спец. бе́лый (мёд, пешка, флаг)аклар белән уйнаучы шахм. — игра́ющий бе́лыми фигу́рами
в) бе́лый, све́тлый (лицо, кожа человека, волосы, брови и голова детей или молодых людей); седо́й, поседе́лый (волосы, брови, голова старого человека); в сочет. бело-; светло-; седо-; бе́лый, све́тлый ( чем)ак битле — белоли́цый, светлоли́цый; бе́лый (све́тлый) лицо́м
ак мыеклы — белоу́сый; светлоу́сый; седоу́сый
ак булмаса да, пакь булсын — (посл.) пусть бу́дет не све́тлым (бе́лым), но чи́стым (све́жим)
г) бе́лый, бле́дный, побеле́лый (о лице, рубце, коже, теле нездорового человека); бесцве́тный; в сочет. бледно-; бело-ак маңгайлы — белоло́бый, бледноло́бый
ак чырайлы — бледноли́цый, белоли́цый
ак яңаклы — бледноко́жий; белощёкий
2) см. ак тәнле3) чи́стый, незагрязнённый4) перен. све́тлый, ра́дужный (о мечте, думах, намерении, пожелании, перспективе, жизни, днях)5) ист.а) бе́лый, белогварде́йский (офицер, десант, террор); в сочет. бело-ак армия — бе́лая а́рмия
б) в знач. сущ. аклар бе́лые, белогварде́йцы, беляки́ || белогварде́йский2. сущ.1) бе́лое, све́тлое; бе́лая (све́тлая) мате́рия (ткань)акка төрү — заверну́ть в бе́лое (бе́лую мате́рию)
актан киенү — одева́ться в бе́лое
актан киенеп йөрү — ходи́ть в бе́лом; одева́ться в бе́лое (све́тлое)
күлмәкне актан тектерү — сшить пла́тье из бе́лой мате́рии
2) бе́лая (све́тлая, белёсая) то́чка (пятно́, поло́ска, узо́р, цвет), подпа́линаатның маңгай йонындагы ак — подпа́лина в ше́рсти на лбу у коня́
•- ак алтын- ак аракы
- ак аш
- ак аю
- ак әнис
- ак әрем
- ак багалма
- ак балчык
- ак балык
- ак башлы
- ак бәкәлле
- ак билет
- ак билетка калу
- ак билетлы
- ак битле
- ак болыт
- ак бөртек
- ак бөртекләр
- ак булып күренеп тору
- ак буяу
- ак гвардия
- ак гөмбә
- ак дельфин
- ак дулкын
- ак ипи
- ак икмәк
- ак ит
- ак ишек
- ак йогу
- ак йон
- ак йорт
- Ак йорт
- ак йөгерү
- ак йөзле
- ак каз
- ак канлылык
- ак каплан
- ак карлыган
- ак кәбестә
- ак келәт
- ак кеше
- ак корт
- ак көртлек
- ак кунык
- ак кургаш
- ак кушу
- ак куян
- ак күбек
- ак күбәләк
- ак ләкләк
- ак май
- ак мәрмәр
- ак мәтрүшкә
- ак мунча
- ак мүк
- ак он
- ак өй
- ак өрәңге
- ак сакаллы
- ак самовар
- ак сызык
- ак таш
- ак тәнле
- ак торна
- ак төк
- ак төкләр
- ак төлке
- ак төн
- ак төнбоек
- ак төс
- ак тукранбаш
- ак түшле сусар
- ак чәч
- ак чәчләр
- ак чәчле
- ак чәчәк
- ак черек
- ак чыршы
- ак чыршылык
- ак чыршы урманы
- ак шигырь
- ак эмигрант
- ак эмигрантлар
- ак як
- акка буялу••ак белән караны аермау (күрмәү, белмәү) — см. акны-караны аермау
ак (та) дими, кара (да) дими; ак димәстән, кара димәстән — ни сло́ва не говоря́, ни с того́ ни с сего́
ак җеп белән тегелгән (типчелгән, җөйләнгән) — книжн. ши́то бе́лыми ни́тками
ак күбек булган, ак күбеккә баткан (төшкән, манчылган) — весь в мы́ле ( белой пене), весь взмы́лен ( конь)
ак күмәч белән ашарлык — с хле́бом (калачо́м) мо́жно есть ( о здоровом воздухе), хоть с хле́бом ешь; нама́жь на хлеб и ешь
ак тәүбә, кара тәүбә — три́жды зарека́юсь (зарёкся); бо́льше ни-ни́
ак флаг күтәрү — поднима́ть (подня́ть, вы́кинуть, вы́бросить, вы́вести) бе́лый флаг
акны кара дию — называ́ть/назва́ть бе́лое чёрным; выдава́ть/вы́дать чёрное за бе́лое; обеля́ть/обели́ть ( что)
- ак җәймәактан ак, судан пакь — обычно ирон. а́нгел непоро́чный (букв. беле́е бе́лого и чи́ще воды́)
- ак карга
- ак кием
- ак куллы
- ак кул
- ак куллылык
- ак күмер
- ак күңелле
- ак күңел
- ак нокта
- ак палас
- ак патша
- ак сөяк
- ак сөякле
- ак сөякләр
- ак су
- ак тап
- ак тун
- ак урын
- ак чаршау
- ак чәүкә
- ак чикмән
- ак эш
- ак юл
- ак юрган
- ак яка
- ак якалы
- акка кара белән II сущ.1) бело́ккүкәй агы — яи́чный бело́к, бело́к яйца́
2) обычно агы бело́к ( глаза)күз агындагы кызыл җепсел тамырлар — кра́сные прожи́лки на белка́х глаз
3) бельмо́ ( на глазу)бер күзенә ак төшкән — у него́ бельмо́ на (одно́м) глазу́
4) разг. бе́лая (во́дка)ике шешә ак — две буты́лки бе́лой
5) мед. бе́ли (ед. нет)ак килү — появле́ние бе́лей
6) бель ( болезнь у растений)7) акка на́бело ( переписать черновики)баштан ук акка язу — писа́ть сра́зу на́бело
•- ак төшү
- акка күчерү -
9 җирән
прил.1) ры́жий, рыжешёрстыйҗирән сакаллы — рыжеборо́дый
җирән чәчле — ры́жий, с ры́жими волоса́ми
2) тёмно-ры́жий ( конь)•- җирән кашка
- җирән кызыл -
10 каба
1. сущ.1) пря́слице; пряди́льный гре́бень2) часть сохи́, к кото́рой прикрепля́ется ле́мех2. прил.; перен.большо́й, широ́кийкаба сакаллы — с большо́й (густо́й) бородо́й
- каба төбекаба кул — широ́кие (больши́е) ру́ки (ладо́ни)
-
11 киң
1. прил.1)а) широ́кий; разг.; народно-поэт.; ласк. широ́конький (мост, ров, проспект, пояс)киң булып күренү — каза́ться широ́ким
артык киң — сли́шком (чересчу́р) широ́кий
буйга кыска, ләкин киң җилкәле — ро́стом невысо́к, но широ́к в плеча́х
б) широ́кий, просто́рный; свобо́дный, мешкова́тый; широче́нный (об оде́жде)киң күлмәктән йөрү — ходи́ть в просто́рном пла́тье
в) широ́кий, обши́рный, просто́рный (проспект, кабинет и т. п.)г) широ́кий, бескра́йний, необозри́мый, приво́льный (край, массив и т. п.)киң колхоз кырлары — обши́рные колхо́зные поля́
д) перен. широ́кий, обши́рный, большо́йкиң мөмкинлекләр ачылу — откры́тие больши́х возмо́жностей
киң кунакчыллык — широ́кое (раду́шное) гостеприи́мство
киң тормыш белән яшәү — жить широ́кой жи́знью
киң мәгънәдә куллану — употребля́ть в широ́ком значе́нии ( слово)
е) перен. широ́кий, ма́ссовый (круг, зритель и т. п.)киң куллану товарлары — това́ры ма́ссового потребле́ния
киң яңгыраш алу — получи́ть широ́кую огла́ску
киң халык катлавы — широ́кие слои́ населе́ния
ж) широ́кий, разма́шистыйкиң адымлы йөреш — широ́кая (разма́шистая) похо́дка
киң колач белән йөзү — плыть разма́шистыми взма́хами
з) широ́кий, окла́дистый ( о бороде)и) широ́кий, обши́рный ( о голосе)киң тавышлы җырчы — певе́ц с го́лосом широ́кого диапазо́на
2) в сочет. со словами с конечным -лы с широ́ким, широко́-киң йөзле — с широ́ким лицо́м; широколи́цый
киң төпле — с широ́ким дном; широкодо́нный
киң белемле — с обши́рными (разносторо́нними) зна́ниями; широкообразо́ванный
3) расши́ренный, развёрнутыйкиң аңлатма бирү — дать расши́ренное (развёрнутое) объясне́ние (толкова́ние)
2. нареч.киң һөҗүм — развёрнутое наступле́ние
1) в разн. знач. широко́ (раскрыть, использовать, употреблять что-л.)ярышны киң җәелдерү — широко́ разверну́ть соревнова́ние
киң таралу — широко́ распространя́ться
язгы ташу бик киң җәелде — весе́ннее полово́дье разлило́сь о́чень широко́
2) широко́, обши́рно (охватывать, освещать какую-л. тему)киң җәлеп итү — широко́ привле́чь (кого, что-л.)
киң фикер йөртү — мы́слить широко́
•- киң алымлы
- киң аралы
- киң колеялы
- киң арт санлы
- киң битле
- киң йөзле
- киң чырайлы
- киң борынлы
- киң борынлы үрдәк
- киң габаритлы
- киң иңсәле
- киң кулбашлы
- киң җилкәле
- киң итеп
- киң канатлы
- киң катлам
- киң күкрәкле
- киң кырыйлы
- киң маңгайлы
- киң рәтле
- киң сакаллы
- киң сөякле
- киң сузыклар
- киң сулы
- киң тармаклы
- киң тасмалы
- киң форматлы
- киң чабулы
- киң экранлы
- киң янбашлы
- киң яңаклы
- киң яфраклы••киң бер сулыш алу — вздохну́ть свобо́дно
киң итеп — подро́бно, обши́рно (расска́зывать)
киң колач — широ́кий разма́х, широ́кое разви́тие
киң колач алу (җәю) — разверну́ться во всю ширь
киң куллы — зажи́точный; отзы́вчивый, ще́дрый
киң фронт белән (буенча) — по широ́кому фро́нту
- киң колачлылыккиң яшәү — жить в доста́тке (зажи́точно)
- киң күңел
- киң күңелле -
12 очлы
прил.1) о́стрый, остроконе́чныйочлы без — о́строе ши́ло
очлы таяк — остроконе́чная па́лка
2) о́стрый, заострённый ( о чертах лица)очлы борын — о́стрый нос
очлы ияк — о́стрый подборо́док
3) острове́рхий; островерши́нныйочлы чыршы — острове́рхая ёлка
очлы бүрек — острове́рхая ша́пка
очлы кибән — островерши́нный стог
4) в сочет. со словами на -лы остро-очлы сакаллы — остроборо́дый
очлы томшыклы — остроклю́вый
очлы яңаклы — остроску́лый
очлы башлы манара — остроконе́чная ба́шня
•- очлы почмаклы
- очлы сөтлегән
- очлы тау түбәсе
- очлы тешле
- очлы чаш••очлы колак — чу́ткий на слух; чу́ткое у́хо
очлы күз (күзле) — острогла́зый, глаза́стый; о́стрый на глаз, намётанный глаз
очлы сүз — ко́лкость
очлы тел (очлы телле) — остроязы́чный, о́стрый на язы́к
-
13 хәким
-
14 чал
1. прил.1) седо́й, с про́седьючал баш — седа́я голова́
чал чәч — седо́й во́лос
чал чәчле — седовла́сый; с седы́ми волоса́ми
чал сакал — седа́я борода́
чал сакаллы — седоборо́дый; с седо́й бородо́й
2) перен.; поэт. седо́й (дре́вний)чал Урал — седо́й Ура́л
чал тарих — седа́я старина́ (исто́рия)
3) ча́лый, серова́то-бе́лый, беле́сый ( о масти лошади)2. сущ.чал ат — ча́лая ло́шадь
седина́, про́седь; серебро́, и́ней перен.; поэт.чал кергән чәч — во́лосы с про́седью
чал кергән баш — голова́ с про́седью
сакалында чал күренә — в бороде́ прогля́дывает седина́
- чал керү- чал төшү
См. также в других словарях:
чөй — Берәр нәрсәне ныгыту, томалау яки яру өчен, бер башы очлы юка агач яисә тимер кисәге 2. Күчәр башларындагы тишекләргә тәгәрмәчләр чыкмасын өчен кертеп куела торган үзәк; Чәкүшкә 3. Кием салым элеп кую өчен кая да булса кагып куелган кадак яки… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
Всероссийский научно-исследовательский институт авиационных материалов — Проверить нейтральность. На странице обсуждения должны быть подробности … Википедия
ак — I. 1. Кар, сөт һәм акбур төсенә якын ачык төс 2. Чиста, керсез. күч. Эчкерсез, саф, гөнаһсыз 3. Чал ак сакаллы карт 4. Гражданнар сугышында большевикларга каршы булган ак офицер и. АКЛАР – Контрреволюционерлар, акгвардиячеләр, большевизм… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
король — 1. Кайбер дәүләтләрдә монарх титулы; шуңа ия булган кеше күч. Индустрия яки сәүдәнең бер өлкәсен үз кулында тота торган эре капиталист, монополист. күч. сөйл. Башкалар арасында матурлыгы, сәләтлелеге һ. б. яхшы яклары белән кискен аерылып торган… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
кыш — (КЫШКЫ) – Елның дүрт фасылыннан берсе, көз белән яз арасы, елның иң салкын вакыты. Кышкы салкын, суык. с. Кышка бәйләнешле. КЫШ БАБАЙ – 1) Кышны, кышкы суыкны белдерә 2) Кыш символы: җылы тун һәм бүрек кигән, ак сакаллы карт рәв. фантастик зат … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сакалбай — 1. Зур сакаллы кеше 2. Кәҗә тур … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
санта-клаус — Кайбер чит илләрдә: Яңа ел бәйрәменең традицион персонажы – бүләкләр алып килә торган ак сакаллы карт: Кыш бабай … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге